Thuế tiêu thụ đặc biệt với rượu, bia: Kiến nghị áp dụng từ 2028

2 phương án đều không phù hợp

Thông tin tại Hội thảo tham vấn hoàn thiện dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) do Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) tổ chức vào ngày 18/3 cho thấy, dự thảo Luật Thuế TTĐB (sửa đổi) đang được Bộ Tài chính soạn thảo đưa ra 2 phương án đánh thuế TTĐB đối với mặt hàng bia, rượu.

Theo đó, phương án 1, tăng bắt đầu từ năm 2026 với mức tăng từ 65% lên 70% và tăng tiếp mỗi năm thêm 5% đến năm 2030 đạt 90%. Phương án 2, tăng từ năm 2026 với mức tăng 65% lên 80% và tăng tiếp mỗi năm 5% cho đến năm 2030 đạt 100%.

Ông Đậu Anh Tuấn – Trưởng Ban Pháp chế, Phó Tổng Thư ký VCCI – phát biểu tại hội thảo. Ảnh: NH

Trước đề xuất tăng thuế TTĐB với mặt hàng bia, rượu, ông Đậu Anh Tuấn – Trưởng Ban Pháp chế, Phó Tổng Thư ký VCCI – cho rằng: Dự thảo Luật Thuế TTĐB được xây dựng trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam và thế giới đang đối mặt với nhiều thách thức, khu vực doanh nghiệp đang đối mặt với rất nhiều khó khăn.

“Năm 2024, số doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường tăng 14,7% so với năm 2023” – ông Đậu Anh Tuấn thông tin thêm.

Trong khi đó, Việt Nam đặt mục tiêu tăng trưởng 8% trở lên trong năm 2025 và 2 con số giai đoạn 2026-2030. Theo đó, để tạo thuận lợi cho doanh nghiệp hoạt động và hỗ trợ mục tiêu tăng trưởng kinh tế, ông Đậu Anh Tuấn kiến nghị: “Việc tăng thuế TTĐB cần được cân nhắc kỹ lưỡng, để hài hoà mục tiêu tăng thu ngân sách nhà nước và tăng trưởng kinh tế”.

Làm rõ hơn quan điểm nền kinh tế trong nước và thế giới đang đối diện với nhiều khó khăn, thách thức, TS Cấn Văn Lực – chuyên gia kinh tế Trưởng BIDV, Giám đốc Viện Đào tạo và Nghiên cứu BIDV – cho rằng, tăng thuế TTĐB sẽ khiến doanh nghiệp khó tiêu thụ hàng hoá và phải thu hẹp sản xuất. Điều này sẽ khiến người lao động bị mất việc làm và ảnh hưởng đến an sinh xã hội và tăng trưởng kinh tế. Đặc biệt, tăng thuế TTĐB với mặt hàng bia, rượu sẽ khiến người tiêu dùng chuyển sang các mặt hàng khác, khiến tiêu dùng rượu lậu gia tăng, ảnh hưởng đến sức khoẻ người tiêu dùng và nhà nước thất thu ngân sách.

Cộng đồng doanh nghiệp kiến nghị lùi thời gian áp dụng thuế TTĐB vào năm 2028 thay vì năm 2026. Ảnh: NH

Kiến nghị lùi thời gian áp dụng vào năm 2028

Chuyên gia kinh tế Cấn Văn Lực cho rằng, theo Tổ chức Tax Foundation (Hoa Kỳ), thuế TTĐB là một phần không thể thiếu của chính sách thuế, chủ yếu nhằm điều tiết hành vi tiêu dùng và ở một chừng mực nhất định, nhằm tạo thêm nguồn thu cho ngân sách nhà nước.

“Thuế TTĐB đối với đồ uống nếu được thiết kế phù hợp có thể giúp hạn chế tiêu dùng, ngược lại nếu không phù hợp có thể tạo ra một số hệ luỵ tiêu cực cho nền kinh tế như gia tăng tình trạng trốn, lậu thuế, xói mòn nguồn thu ngân sách trong dài hạn, ảnh hưởng tiêu cực nhiều mặt đến chuỗi cung ứng sản xuất trong nước” – TS Cấn Văn Lực khẳng định và đưa ra đề xuất, những mặt hàng đưa vào đối tượng chịu thuế cần đánh giá rõ tác động và kinh nghiệm quốc tế với Việt Nam, đồng thời tính mức thuế, lộ trình tăng thuế thời điểm và khả thi.

Liên quan đến 2 phương án đánh thuế TTĐB với mặt hàng bia, rượu đang được Bộ Tài chính đề xuất, TS Cấn Văn Lực cho rằng, nên chọn phương án phù hợp, tối ưu. Về lâu dài, cần cân nhắc mức thuế suất khác nhau theo nồng độ cồn.

Ông Cấn Văn Lực đề nghị giãn hiệu lực bắt đầu áp dụng tăng thuế TTĐB với mặt hàng bia, rượu bắt đầu từ 1/1/2028 thay vì 1/1/2026 và nên áp dụng theo phương án 1.

Chia sẻ tại hội thảo, PGS, TS Nguyễn Văn Việt – Chủ tịch Hiệp hội Bia, rượu, nước giải khát Việt Nam – cho rằng: Ngành bia, rượu hiện đang giải quyết việc làm cho 300.000 lao động trực tiếp và hơn 1 triệu lao động gián tiếp. Ngành bia, rượu, nước giải khát cũng đang có mối quan hệ liên quan đến 23 ngành hàng khác nhau. Mỗi năm, ngành bia, rượu nộp thuế trên 60.000 tỷ đồng, chiếm trên 3% GDP.

Theo Chủ tịch Hiệp hội Bia, Rượu – Nước giải khát Việt Nam, các doanh nghiệp trong ngành đang đối mặt với rất nhiều khó khăn, thách thức do chịu tác động từ dịch Covid-19 và Nghị định 100. Theo đó, để tạo thuận lợi cho doanh nghiệp hoạt động, ông Nguyễn Văn Việt đưa ra đề xuất, chọn phương án 1 và áp dụng tăng thuế TTĐB với ngành bia, rượu bắt đầu từ năm 2028 thay vì 2026 như trong dự thảo.

Bên cạnh doanh nghiệp ngành bia, rượu, nước giải khát, đại diện các doanh nghiệp ngành thuốc lá, ô tô cũng đưa ra đề xuất nên giãn thời gian áp dụng tăng thuế TTĐB để giảm khó khăn cho cộng đồng doanh nghiệp. Đồng thời, tạo thuận lợi để Việt Nam đạt được mục tiêu tăng trưởng kinh tế 8% trở lên trong năm 2025 và 2 con số giai đoạn 2026-2030.

Trước các ý kiến đề xuất của cộng đồng doanh nghiệp, chuyên gia kinh tế, ông Vũ Tuấn Anh – Đại diện Uỷ ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội – đồng tình với quan điểm, cần cân nhắc làm sao đưa ra được chính sách thuế đảm bảo các yếu tố như: Bảo vệ sức khoẻ người dân, môi trường; phù hợp và thống nhất với hệ thống pháp luật; đảm bảo khai thác, bồi dưỡng nguồn thu thu và không tạo ra biến động lớn, tác động đến hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp.