Vì sao VCCI kiến nghị giữ nguyên danh mục ngành, nghề có điều kiện tại cấp luật?

Dự án Luật Đầu tư (thay thế) dự kiến sẽ được trình Quốc hội xem xét, thông qua tại kỳ họp thứ 10 (tháng 10/2025). Góp ý cho dự thảo do Bộ Tài chính soạn thảo này, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đưa ra một số ý kiến ban đầu.

Theo dự thảo, cơ quan soạn thảo đề xuất chuyển danh mục ngành, nghề kinh doanh có điều kiện từ luật xuống cấp nghị định, trong khi luật chỉ quy định các nguyên tắc chung. Tuy nhiên, VCCI cho rằng đề xuất này cần được xem xét và cân nhắc lại một cách cẩn trọng vì những lý do sau:

Thứ nhất, quy định danh mục tại cấp luật là một thành công lớn trong việc kiểm soát. Theo VCCI, việc quy định danh mục ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện tại Luật Đầu tư kể từ năm 2014 là một thành công lớn. Nó bảo đảm tập hợp đầy đủ và công khai các ngành, nghề có điều kiện, thực hiện đúng tinh thần “doanh nghiệp được làm những gì pháp luật không cấm”. Quy định này cũng giúp kiểm soát chặt chẽ việc ban hành các điều kiện kinh doanh ở các văn bản cấp dưới luật, tránh tình trạng phát sinh tùy tiện.

Thứ hai, việc chuyển danh mục xuống cấp nghị định sẽ làm giảm khả năng kiểm soát và gây khó khăn cho doanh nghiệp. VCCI lo ngại rằng, nếu danh mục được quy định tại cấp nghị định, sẽ không thể kiểm soát được tình trạng các văn bản cấp dưới luật (các nghị định khác) tự ý bổ sung thêm ngành, nghề kinh doanh có điều kiện.

“Theo nguyên tắc về hiệu lực pháp lý, các nghị định có hiệu lực ngang nhau và nghị định ban hành sau sẽ được ưu tiên áp dụng. Điều này có thể dẫn tới tình trạng ngành, nghề kinh doanh có điều kiện sẽ được bổ sung một cách tùy nghi, khiến doanh nghiệp không thể nhận biết hết các điều kiện kinh doanh trên thực tế”, VCCI phân tích.

Thứ ba, danh mục ở cấp nghị định có thể trở nên lỗi thời và kém hiệu quả. VCCI dẫn chứng thực tế từ danh mục hàng hóa, dịch vụ kinh doanh có điều kiện theo Luật Thương mại 2005. Do không được cập nhật thường xuyên và không có giá trị hiệu lực cao, danh mục này gần như không được áp dụng và đã trở nên lỗi thời. VCCI lo ngại Danh mục ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện cũng có thể rơi vào tình trạng tương tự nếu bị hạ cấp xuống nghị định.

Trong bối cảnh Đảng và Nhà nước đang đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính và cải thiện môi trường đầu tư, VCCI cho rằng cần phải có các biện pháp kiểm soát chặt chẽ hơn việc ban hành ngành, nghề kinh doanh có điều kiện. Việc duy trì danh mục này tại cấp luật chính là một trong những biện pháp kiểm soát hiệu quả đó.

Từ những phân tích trên, VCCI đề nghị cơ quan soạn thảo giữ nguyên quy định hiện hành, tức là quy định danh mục ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện tại Luật Đầu tư. Đồng thời, VCCI cũng đề xuất cần rà soát, sửa đổi, bổ sung Danh mục này theo hướng bãi bỏ các ngành, nghề không còn cần thiết, không đáp ứng các nguyên tắc xác định điều kiện đầu tư kinh doanh theo quy định tại Điều 7 của Luật Đầu tư.