Thông cáo phát đi từ Bộ Tài chính ngày 6/9 nhấn mạnh trong thời gian qua mặc dù khung khổ pháp lý đã được ban hành đầy đủ song việc thực thi pháp luật khi phát trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ chưa nghiêm đã dẫn đến một số vụ việc vi phạm và bị xử lý.
Cố tình “lách luật”
Qua công tác quản lý, giám sát, Bộ Tài chính cho biết vẫn còn các rủi ro gắn với từng chủ thể tham gia trên thị trường như: Một số doanh nghiệp đẩy mức lãi suất phát hành trái phiếu lên cao để huy động vốn dù tình hình tài chính còn yếu. Thêm vào đó, nhiều nhà đầu tư cá nhân cố tình vi phạm để trở thành nhà đầu tư chuyên nghiệp để mua trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ hoặc góp vốn thông qua hình thức hợp đồng hợp tác đầu tư với nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp theo pháp luật dân sự.
Mặt khác, một số tổ chức cung cấp dịch vụ chưa tuân thủ quy định pháp luật, hợp thức hóa hồ sơ chào bán hoặc chào mời không đúng đối tượng nhà đầu tư đối với trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ.
Thông điệp từ Bộ Tài chính khẳng định rủi ro lớn nhất trên thị trường hiện nay đến từ các nhà đầu tư cá nhân thiếu khả năng phân tích, đánh giá nhưng vẫn tham gia mua trái phiếu doanh nghiệp.
Thậm chí, nhiều hội nhóm xuất hiện trên các mạng xã hội (là môi giới của một số doanh nghiệp, tổ chức tài chính) mời chào người dân mua trái phiếu như một hình thức gửi tiết kiệm và công khai cam kết hỗ trợ “lách luật” để trở thành nhà đầu tư chuyên nghiệp.
Bộ Tài chính đã nhiều lần khuyến nghị các nhà đầu tư tham gia thị trường trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ cần thận trọng, tìm hiểu quy định pháp luật và năng lực, hiệu quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp phát hành, nắm rõ những rủi ro trước khi quyết định đầu tư.
Gia tăng khuyến nghị
Trước những rủi ro, Bộ Tài chính tiếp tục đưa ra những khuyến nghị đối với các nhà đầu tư cá nhân, cần cân nhắc kỹ trước khi tham gia mua trái phiếu doanh nghiệp.
Cụ thể, nhà đầu tư lưu ý trái phiếu doanh nghiệp không phải là hình thức tiền gửi ngân hàng. Về cơ bản, loại hình huy động vốn này do doanh nghiệp phát hành theo nguyên tắc tự vay, tự trả, tự chịu trách nhiệm về khả năng trả nợ. Do đó, nhà đầu tư mua trái phiếu doanh nghiệp có rủi ro khi doanh nghiệp không đảm bảo được nghĩa vụ trả nợ gốc, lãi trái phiếu.
Một điểm nữa, cơ quan chức năng khuyến nghị khi được giới thiệu mua trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ, nhà đầu tư phải ghi nhớ các quy định của pháp luật. cụ thể chỉ cho phép nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp được mua (nếu nhà đầu tư không phải nhà đầu tư chuyên nghiệp thì không được mua loại trái phiếu này).
Về các tổ chức tín dụng, công ty chứng khoán phân phối chào mời mua trái phiếu doanh nghiệp, Bộ Tài nhấn mạnh các đơn vị này chỉ là doanh nghiệp cung cấp dịch vụ, hưởng phí dịch vụ từ doanh nghiệp phát hành, vì vậy họ sẽ không chịu trách nhiệm về khả năng trả nợ của doanh nghiệp phát hành.
Hơn nữa, việc bảo lãnh phát hành trái phiếu không phải là bảo lãnh thanh toán trái phiếu. Nhà đầu tư cần hiểu việc bảo lãnh phát hành là tổ chức bảo lãnh có cam kết với doanh nghiệp phát hành để phân phối số trái phiếu cần phát hành và không có bất kỳ nghĩa vụ nào với nhà đầu tư. Đối với bảo lãnh thanh toán, nhà đầu tư cũng cần tìm hiểu kỹ phạm vi bảo lãnh (bảo lãnh thanh toán gốc, lãi hay chỉ một phần gốc, lãi và nhà đầu tư sẽ phải chịu rủi ro đối với phần còn lại).
Tài sản đảm bảo đa dạng
Không chỉ có vậy, phía Bộ Tài chính cho biết tài sản đảm bảo của trái phiếu doanh nghiệp hay các khoản vay tín dụng hiện có nhiều loại, như nhà đất, cổ phần, cổ phiếu, các chương trình, dự án đầu tư…
Trên thị trường trái phiếu riêng lẻ, tài sản đảm bảo phần lớn là bất động sản và các chương trình, dự án, chứng khoán hoặc kết hợp các loại tài sản (bất động sản, chứng khoán). Và, thông tin về tài sản đảm bảo được các doanh nghiệp phát hành nêu tại bản công bố thông tin, nhà đầu tư cần tìm hiểu kỹ về điều kiện của tài sản đảm bảo, chất lượng, giá trị của tài sản đảm bảo và các kết về bảo đảm của doanh nghiệp phát hành.
Đặc biệt các nhà đầu tư cần lưu đối với các tài sản đảm bảo là các dự án và tài sản hình thành trong tương lai hoặc cổ phiếu. Trong trường hợp thị trường chứng khoán, thị trường bất động sản có biến động, giá trị tài sản đảm bảo có thể bị sụt giảm và không đủ để thanh toán gốc, lãi trái phiếu.
Với những lưu ý trên, Bộ Tài chính nhắc nhở các nhà đầu tư cá nhân trước khi tham gia thị trường trái phiếu doanh nghiệp cần tự đánh giá bản thân phải có đủ năng lực để đánh giá được đầy đủ rủi ro khi đầu tư vào thị trường. Nhà đầu tư không nên mua trái phiếu thông qua chào mời mà không tìm hiểu kỹ về tình hình tài chính của doanh nghiệp phát hành và các điều kiện, điều khoản của trái phiếu hoặc chỉ mua trái phiếu vì lãi suất cao.
Ngoài ra, nhà đầu tư phải rất cẩn trọng với các hình thức chào mời thông qua việc ký kết “Hợp đồng đầu tư trái phiếu” với các tổ chức (công ty chứng khoán, ngân hàng thương mại, doanh nghiệp khác) theo hình thức thỏa thuận dân sự không được coi là chủ sở hữu trái phiếu hoặc theo các hình thức đầu tư khác không rõ ràng theo quy định của pháp luật là hết sức rủi ro, dẫn đến việc có thể bị mất tiền và không được pháp luật bảo vệ.
Mọi hành vi “lách” các quy định của pháp luật để trở thành nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp không chỉ khiến nhà đầu tư chịu nhiều rủi ro, tổn thất khi mua trái phiếu (có thể mất toàn bộ tiền đầu tư) mà còn là hành vi vi phạm pháp luật. Cơ quan quản lý nhà nước sẽ thực hiện thanh kiểm tra để xử lý nghiêm minh những hành vi lách quy định này của pháp luật./.
