Ngày 30/6/2025 ghi dấu cột mốc quan trọng khi TP.Hồ Chí Minh, Bình Dương và Bà Rịa – Vũng Tàu chính thức hợp nhất thành TP.Hồ Chí Minh mới, hình thành nên một đại đô thị với diện tích hơn 6.722 km², dân số vượt ngưỡng 14 triệu người. Trong bối cảnh đó, quy hoạch tỉnh của TP.Hồ Chí Minh, Bình Dương và Bà Rịa – Vũng Tàu sẽ trở thành nền móng quan trọng cho việc thiết lập nên một bản quy hoạch tổng thể, liền mạch cho TP.Hồ Chí Minh mới, tạo không gian phát triển hài hòa, thống nhất và xuyên suốt cho thực thể đô thị duy nhất này trên hành trình vươn mình trở thành một siêu đô thị hiện đại, năng động, có sức bật toàn cầu…
Cần một quy hoạch tổng thể, có chiều sâu chiến lược
Trong văn bản gửi UBND TP.Hồ Chí Minh về đề xuất, kiến nghị chỉ đạo triển khai thực hiện báo cáo rà soát, điều chỉnh quy hoạch TP.Hồ Chí Minh mới trong bối cảnh sáp nhập tỉnh thành, Viện Nghiên cứu Phát triển TP.Hồ Chí Minh cho biết hiện nay các quy hoạch tỉnh của 3 địa phương thuộc TP.Hồ Chí Minh mới đều đã được phê duyệt. Cụ thể Thủ tướng Chính phủ vừa ban hành Quyết định số 1125/QĐ-TTg ngày 11/6/2025 phê duyệt Đồ án điều chỉnh Quy hoạch chung TP.Hồ Chí Minh đến năm 2040, tầm nhìn đến năm 2060, trong đó xác định tầm nhìn hướng đến của TP.Hồ Chí Minh sẽ là thành phố toàn cầu, văn minh, hiện đại, nghĩa tình, có trình độ phát triển ngang tầm các đô thị lớn trên thế giới và là trung tâm kinh tế, tài chính, dịch vụ của khu vực Châu Á. Quy hoạch tỉnh Bình Dương thời kỳ 2021- 2030, tầm nhìn đến năm 2050 đặt mục tiêu đưa Bình Dương trở thành trung tâm công nghiệp công nghệ cao và là thành phố thông minh hàng đầu khu vực Đông Nam Bộ. Riêng Quy hoạch tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 đặt mục tiêu đưa tỉnh nhà trở thành trung tâm kinh tế biển quốc gia, với trọng tâm phát triển là cảng biển, logistics, khai thác dầu khí – hóa dầu và du lịch, hướng đến chuỗi cung ứng toàn cầu và hệ sinh thái kinh tế biển hiện đại. Đặt trong bối cảnh TP.Hồ Chí Minh, Bình Dương và Bà Rịa – Vũng Tàu đã chính thức hợp nhất, việc xây dựng một bản quy hoạch phát triển tổng thể, toàn diện cho TP.Hồ Chí Minh mới giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 là vô cùng cấp thiết nhằm đảm bảo tính liên tục trong phát triển, tránh các lỗ hổng pháp lý làm gián đoạn dòng chảy đầu tư, sản xuất và vận hành kinh tế – xã hội. Bản quy hoạch mới này sẽ được thiết lập trên cơ sở rà soát, chắt lọc và tích hợp đầy đủ nội dung của các quy hoạch tỉnh đã được phê duyệt của cả 3 địa phương; tập trung vào các thế mạnh kinh tế, chiến lược phát triển và các dự án ưu tiên đầu tư. Đây không chỉ là bước đi kỹ thuật mà còn là nền móng chiến lược quan trọng để xây dựng TP.Hồ Chí Minh mới trở thành một siêu đô thị hiện đại, năng động và có sức bật toàn cầu trong tương lai.
Đồng quan điểm, bà Vũ Thị Thu Hà – Nguyên Giám đốc Liên đoàn Thương Mại và Công nghiệp chi nhánh Vũng Tàu (VCCI Vũng Tàu) cho rằng: Đặt trong bối cảnh TP.Hồ Chí Minh mới đã chính thức vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp thì Đồ án điều chỉnh Quy hoạch chung TP.Hồ Chí Minh đến năm 2040, tầm nhìn đến năm 2060; Quy hoạch tỉnh Bình Dương thời kỳ 2021- 2030, tầm nhìn đến năm 2050; Quy hoạch tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 sẽ trở thành những nền móng quan trọng cho việc lập quy hoạch TP.Hồ Chí Minh hợp nhất trong thời gian tới.
TP.Hồ Chí Minh, Bình Dương và Bà Rịa – Vũng Tàu về chung “một nhà” đòi hỏi phải xây dựng một hệ thống quy hoạch cấp vùng thống nhất và xuyên suốt; đi kèm là hệ thống hành chính, khuôn khổ pháp lý mới cùng chiến lược phát triển phù hợp, bền vững trên cơ sở phát huy được nội lực toàn vùng nhưng vẫn giữ nét đặc thù, thế mạnh kinh tế cũng như vai trò cốt lõi của từng địa phương. Xuất phát từ yêu cầu này, việc đối chiếu, phân tích và đánh giá ba đồ án quy hoạch hiện hành của TP.Hồ Chí Minh, Bình Dương và Bà Rịa – Vũng Tàu đã trở thành nhiệm vụ tiên quyết. Trên cơ sở đó sẽ giúp tìm ra được những điểm khác biệt, những nét tương đồng cũng như lợi thế phát triển chung của ba địa phương để tạo “khung xương” vững chắc cho việc thiết lập nên một bản quy hoạch hài hòa, xuyên suốt và thống nhất của TP.Hồ Chí Minh mới. “Có thể khẳng định công cuộc hợp nhất 3 địa phương chính là phép nhân chiến lược nhằm khai thác triệt để mọi tiềm năng thế mạnh sẵn có, từ đó tạo ra giá trị bứt phá cho TP.Hồ Chí Minh mới trên cả 3 phương diện quy mô, vị thế lẫn năng lực cạnh tranh. Để làm được điều này đòi hỏi chúng ta phải tái định hình tư duy phát triển cũng như đánh giá lại toàn diện lợi thế của địa phương, mô hình phát triển, các trục động lực kinh tế, tổ chức không gian đô thị, hệ thống hạ tầng giao thông – hạ tầng kỹ thuật…đặt trong tổng thể kết nối vùng và khu vực. Nếu “khai hỏa” đúng những vùng động lực sẽ góp phần đưa TP.Hồ Chí Minh mới trở thành một siêu đô thị hội tụ sức mạnh đa trung tâm, xứng tầm khu vực và châu lục, từ đó thu hút đông đảo các định chế tài chính cũng như các tập đoàn kinh tế quốc tế đến đầu tư phát triển” – bà Hà nhấn mạnh.
Thực thi cơ chế đăng ký thay vì giấy phép xây dựng
Một trong những “điểm sáng” trong công cuộc hợp nhất TP.Hồ Chí Minh, Bình Dương và Bà Rịa – Vũng Tàu chính là đưa vào thực thi những cải cách mang tính đột phá trong lĩnh vực xây dựng cũng như mở đường cho việc gỡ bỏ những quy định, thủ tục nhiêu khê, vô lý đang làm khó người dân và doanh nghiệp, tạo đòn bẩy phát triển cho thị trường bất động sản TP.Hồ Chí Minh nói riêng – cả nước nói chung
Theo Đồ án điều chỉnh Quy hoạch chung TP.Hồ Chí Minh đến năm 2040, tầm nhìn đến năm 2060, diện tích đất xây dựng của TP.Hồ Chí Minh sẽ tăng lên 120.000 – 130.000 ha, trong đó riêng đất dân dụng chiếm khoảng 25.000 – 28.000 ha phục vụ dân số quy hoạch lên đến 16,5 triệu người vào năm 2040. Ngoài việc mở rộng, Thành phố cũng sẽ khai thác 60.000ha đất có thể tái thiết hoặc chuyển đổi chức năng, chủ yếu là đất nông nghiệp, đất công nghiệp cũ. Đây là nguồn lực lớn để phát triển nhà ở, dịch vụ và hạ tầng kỹ thuật mới phục vụ sản xuất và đời sống dân sinh, đặc biệt trong bối cảnh sáp nhập chính quyền cấp tỉnh. Để thực hiện mục tiêu này, bà Hà khuyến nghị lãnh đạo các sở ngành Thành phố, đặc biệt là Sở Xây dựng mới và lãnh đạo các xã, phường mới cần đẩy nhanh tiến độ lập quy hoạch phân khu, quy hoạch chi tiết để làm cơ sở quản lý địa phương cũng như tiếp nhận đầu tư vào quản lý địa phương theo đúng quy hoạch mà Thành phố công bố.
Bên cạnh công tác quy hoạch, lãnh đạo các sở ngành Thành phố cũng cần chú trọng tăng cường các hoạt động đầu tư và xây dựng đồng bộ cơ sở hạ tầng, đồng thời tiếp tục đẩy mạnh cải cách hành chính nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp trong hoạt động xây dựng. Thay vì chỉ miễn giấy phép xây dựng nhà ở riêng lẻ tại những khu vực có quy hoạch chi tiết 1/500 như Luật Xây dựng hiện hành quy định, bà Hà đề xuất TP.Hồ Chí Minh cần tiến tới bãi bỏ hoàn toàn thủ tục này và thay thế bằng hình thức đăng ký xây dựng (phân quyền cho cấp phường – xã thực hiện) để tạo thuận lợi, rút ngắn thời gian đi lại và giảm thiểu chi phí cho người dân khi đầu tư xây dựng nhà ở trên cơ sở vẫn đảm bảo được hiệu quả quản lý nhà nước.
Việc đăng ký xây dựng sẽ được thực hiện trên cơ sở phù hợp với diện tích đất người dân sở hữu, lộ giới hẻm, các tuyến đường giao thông cũng như các quy định kiến trúc đã được nêu trong quy chế quản lý kiến trúc của Thành phố. Thay vì mất thời gian xin giấy phép, người dân chỉ cần nộp thông báo khởi công tại UBND phường, xã nơi xây dựng công trình, kèm theo đó là bản sao có chứng thực giấy tờ hợp pháp về đất đai, thiết kế và xây dựng nhà ở riêng lẻ theo đúng các tiêu chí kiến trúc quy hoạch. Để đảm bảo tính thống nhất và đơn giản hóa, mẫu đăng ký sẽ do UBND phường, xã ban hành và quy trình này vẫn cung cấp đầy đủ thông tin cần thiết để phục vụ công tác giám sát và hoàn công công trình. Trường hợp người dân vi phạm nội dung đăng ký sẽ bị xử lý theo quy định hiện hành về trật tự xây dựng. “Hiện TP.Hồ Chí Minh có 9 đồ án quy hoạch phân khu 1/2.000 được phê duyệt và đang hoàn thiện các đồ án quy hoạch chi tiết 1/500. Một điểm dễ nhận thấy trong quản lý xây dựng đô thị tại TP.Hồ Chí Minh là quản lý kiến trúc giữ vai trò cốt lõi chứ không phải điều kiện về quy hoạch chi tiết 1/500 hay quy hoạch phân khu 1/2.000. Chính vì vậy việc thực thi cơ chế đăng ký xây dựng thay cho giấy phép xây dựng là hoàn toàn phù hợp và là hướng đi tất yếu. Đặt trong bối cảnh Thủ tướng Chính phủ đang chỉ đạo quyết liệt đẩy mạnh cải cách hành chính trong lĩnh vực xây dựng, việc bỏ giấy phép xây dựng và thay bằng cơ chế đăng ký chắc chắn sẽ giúp gỡ bỏ rất nhiều quy định, thủ tục nhiêu khê, làm khó người dân. Đây cũng là bước đi mạnh mẽ nhằm tháo gỡ các điểm nghẽn trong lĩnh vực xây dựng – một trong những rào cản lớn đối với quá trình phục hồi và phát triển thị trường bất động sản cũng như các dự án hạ tầng trên địa bàn TP.Hồ Chí Minh nói riêng – cả nước nói chung” – Nguyên Giám đốc VCCI Vũng Tàu khẳng định.
Nguồn: Vietnam Business Forum
